Leidinggevende vs. Leidingnemende
Het Nieuwe Denken over Leiderschap
In ons werk en leven hebben we allemaal wel een leidinggevende ontmoet. Degene met de titel, de verantwoordelijkheid, en vaak ook het mandaat om de richting aan te geven. Maar wat maakt iemand écht een goede leider? Het is niet de titel, niet de positie, maar het gedrag.
Daarom wil ik vandaag een nieuw woord introduceren:
Leidingnemende
Dit woord staat voor een manier van zijn die veel verder gaat dan hiërarchie of een functieomschrijving. Een leidingnemende is iemand die verantwoordelijkheid neemt, initiatief toont, en anderen inspireert door authentiek en natuurlijk leiderschap.
Het mooie? Dit is niet exclusief voorbehouden aan degene met een "leidinggevende" functie. Iedereen kan leidingnemend zijn.
Maar wat is precies het verschil?
Wat is een leidinggevende?
Een leidinggevende is iemand met een formele rol. Het is vaak een positie binnen een organisatie met specifieke taken, zoals het aansturen van teams, plannen van projecten en beslissingen nemen. Dit leiderschap is gekoppeld aan structuur, autoriteit, en bevoegdheid.
Een leidinggevende heeft bijvoorbeeld:
- Een team waarvoor hij of zij verantwoordelijk is.
- Macht om beslissingen door te voeren.
- Middelen en ondersteuning vanuit de organisatie.
Maar een leidinggevende is niet automatisch een leidingnemende. Het gebeurt maar al te vaak dat mensen in deze rol terugvallen op een houding van controle, afwachten of reactief handelen.
Wat is een leidingnemende?
Een leidingnemende daarentegen handelt vanuit een natuurlijke kracht. Dit kan binnen een formele leiderschapsrol zijn, maar evengoed als teamlid, freelancer of zelfs in persoonlijke situaties.
Een leidingnemende neemt verantwoordelijkheid, toont initiatief, en biedt richting zonder te wachten op toestemming.
Een leidingnemende:
- Ziet wat nodig is en onderneemt actie, zonder dat het "moet."
- Inspireert anderen door voorbeeldgedrag.
- Is niet hiërarchisch ingesteld, maar gericht op samenwerking en oplossingen.
Bijvoorbeeld: in een teamvergadering steekt een leidingnemende de hand op om een moeilijk onderwerp aan te kaarten. Niet omdat het zijn of haar taak is, maar omdat hij of zij voelt dat het nodig is.
Om het verschil tussen leidinggevend en leidingnemend gedrag te verduidelijken, hieronder twee situaties: één waarin een leidinggevende niet leidingnemend is en één waarin een teamlid niet leidingnemend is. Deze voorbeelden laten zien wat er gebeurt als initiatief en verantwoordelijkheid ontbreken.
Voorbeeld 1: Een leidinggevende die niet leidingnemend is
Situatie:
Tijdens een teamvergadering ontstaat er verwarring over de prioriteiten van een project. Teamleden praten langs elkaar heen en raken gefrustreerd. De leidinggevende zit erbij, luistert, maar grijpt niet in.
Wat de leidinggevende doet:
- Wacht tot het team zelf tot een oplossing komt, zonder duidelijke richting te geven.
- Blijft stil omdat hij/zij bang is de verkeerde keuze te maken of kritiek te krijgen.
- Geeft geen overzicht van de prioriteiten en laat de frustratie escaleren.
Gevolg:
Het team blijft in de war, verspilt tijd en energie, en het vertrouwen in de leidinggevende neemt af. Het ontbreekt aan een gevoel van richting en leiderschap.
Hoe het leidingnemend kan zijn:
"Ik merk dat we niet helemaal op één lijn zitten.
Laten we even teruggaan naar onze hoofddoelen en prioriteiten, zodat we focus kunnen aanbrengen."
Door de situatie te benoemen en richting te geven, neemt de leidinggevende verantwoordelijkheid en biedt hij/zij het team een kader om verder te werken.
Voorbeeld 2: Een teamlid dat niet leidingnemend is
Situatie:
In een projectgroep wordt een probleem besproken dat al langere tijd speelt. Iedereen kijkt naar elkaar, maar niemand neemt het initiatief om een oplossing te bedenken of actie te ondernemen. Eén teamlid heeft een goed idee, maar zegt niets, uit angst dat het afgewezen wordt.
Wat het teamlid doet:
- Blijft stil, wacht tot iemand anders het initiatief neemt.
- Gaat mee met de groep, ook al voelt hij/zij dat er een betere oplossing is.
- Voorkomt verantwoordelijkheid door te zeggen: "Ik dacht dat iemand anders dit zou oppakken."
Gevolg:
Het probleem blijft liggen, de groep komt niet verder, en het teamlid voelt zich gefrustreerd over het gebrek aan actie. De samenwerking wordt minder effectief.
Hoe het leidingnemend kan zijn:
"Ik heb een idee dat we misschien kunnen proberen.
Wat denken jullie hiervan?"
Door initiatief te nemen en een voorstel te doen, draagt het teamlid bij aan de oplossing en motiveert hij/zij anderen om mee te denken.
Waarom niet-leidingnemend gedrag schadelijk is
Niet-leidingnemend gedrag, zowel van leidinggevenden als teamleden, leidt tot stagnatie, frustratie en inefficiëntie. Het ontneemt teams de kans om te groeien en samen vooruitgang te boeken.
Door bewust leidingnemend gedrag te stimuleren—door duidelijke communicatie, initiatief en verantwoordelijkheid—kunnen zowel leidinggevenden als teamleden bijdragen aan een positieve en productieve werksfeer.
Waarom het verschil belangrijk is
Leidingnemend gedrag is cruciaal in de huidige wereld, waar hiërarchieën steeds platter worden en samenwerking belangrijker is dan ooit. Een leidinggevende die ook leidingnemend is, inspireert vertrouwen en brengt teams verder. Maar zelfs zonder formele titel maken leidingnemenden enorme impact.
Leidingnemend zijn, beslis je zelf.
Met het woord leidingnemende wil ik deze houding een naam geven. Het is de kracht van initiatief nemen en verantwoordelijkheid dragen, zonder dat je daarvoor een formele rol nodig hebt.
Hoe word je een leidingnemende?
- Observeer wat nodig is: Waar zie je een kans om bij te dragen, zonder dat iemand daarom vraagt?
- Onderneem actie: Wacht niet op toestemming, maar neem verantwoordelijkheid.
- Werk samen: Nodig anderen uit om mee te doen, zonder het op te leggen.
- Wees authentiek: Sta achter wat je doet en inspireer door wie je bent.
Leiderschap & energie
In mijn werk met leiders en teams draait alles om energie: Leiderschap is energie. Vragen als; wat geeft energie, wat trekt het weg, en hoe kunnen we dat in balans brengen? Hoe houden we de energie hoog?
Een leidingnemende houdt niet alleen rekening met zichzelf, maar kijkt ook naar het grotere geheel, dus ook naar de energie. Leidingnemend zijn geeft keer op keer meer energie, het stagneert de boel immers niet maar creëert ruimte en openingen zodat de energie kan stromen.
En dat, dat is de kern van leiderschap, anno 2025.
Ben jij klaar om leidingnemend te zijn? 💡
Of je nu formeel leidinggevende bent of niet, leidingnemend gedrag kan je helpen om meer impact te maken, jezelf te ontwikkelen, en jezelf, je team of omgeving naar een hoger niveau te tillen.
Laten we samen werken aan een wereld waar iedereen zijn unieke kracht als leidingnemende ontdekt. Wat betekent leidingnemend voor jou? Deel je gedachten hieronder! 😊
